ضرورت توجه به جایگاه قول و قرار در تحقق بانکداری اسلامی

به گزارش صدای بورس، ایده بانکداری اسلامی از همان آغاز انقلاب شکوهمند اسلامی در کشور ما با تکیه بر اصول و شرع مقدس، در راستای گسترش عدالت و شکوفایی اقتصادی شکل گرفت و قانون عملیات بانکی بدون ربا که مشتمل بر ۲۷ ماده و ۴ تبصره بود در روز هشتم شهریور سال ۱۳۶۲ تصویب شد و دهم شهریور ۱۳۶۲ به تایید شورای نگهبان رسید و از این رو دهم تا هفدهم شهریور هر سال بعنوان هفته بانکداری اسلامی نامگذاری شده است.

قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز پس از چند دهه تحولات قابل توجه در فعالیت بانک‌ها و موسسات اعتباری و در تلاش برای هماهنگ شدن با نوآوری‌های عرصه پولی و بانکداری و تحولات شیوه سیاستگذاری پولی در جهان خرداد امسال، ۱۴۰۳، اجرایی شد که بر اساس آن اولین مسوولیت بانک مرکزی را استقرار بانکداری اسلامی قلمداد و بر تکمیل و به‌روز رسانی الگوی عملیاتی این نوع بانکداری بعنوان یکی از وظایف اصلی این نهاد تاکید کرده است.

در طول این سال‌ها بانک مرکزی نیز به‌عنوان سیاستگذار پولی و بانکی و ناظر بر فعالیت بانک‌ها و موسسات اعتباری، همواره کوشیده است تا مبانی بانکداری اسلامی را در راستای تحقق اهداف آرمانی آن و با توجه به مقتضیات زمان و تحولات پولی و بانکی در جهان امروز، در کنار سایر اهداف نهایی از جمله مهار تورم و حمایت از رشد اقتصادی و اشتغال پیگیری کند.

هرچند بیشتر، بانکداری اسلامی را به نوعی بانکداری یا فعالیت بانکی تلقی می‌کنند که با احکام اسلام بویژه از دید مقابله با ربا و رباخواری همخوانی داشته باشد بر اجرای قوانین و مقررات مرتبط با بخش پولی و بانکی و انجام عملیات بانکی منطبق با عقود اسلامی نظارت کند، اما فرهنگ اسلامی آنچنان از مفاهیم و مضامین اخلاقی و انسانی بالایی برخوردار است که می‌تواند ظرفیت‌های زیادی را در اختیار این بخش از اقتصاد قرار دهد.

بعنوان نمونه وفای به عهد و قول و قرارها همواره در شریعت اسلام مورد تاکید قرآن کریم و احادیث مختلف نبوی و امامان معصوم بوده است و ایفای تعهدات در نظام جاری همه کشورها و قوانین مختلف سازمان‌ها همواره مورد تائید بوده است.

دامنه تاکید و التزام بر وفای به عهد و تعهدات تا جایی است که در منشورهای اخلاقی و بیانیه‌های مختلف سازمان‌ها چه در اسناد چشم انداز و ماموریت‌ها و چه در اهداف کیفی، نمودهای عینی و عملی دارد و همواره مورد توجه بوده است.

در بیشتر نظام‌های اقتصادی منفعت عمل به تعهدات و وفای به عهد در نهایت به مشتریان می‌رسد و به عبارتی بخش ذینفع آن همان مشتریان و ارباب‌های رجوعی هستند که ما در صدد دستیابی به رضایت آن‌ها هستیم و بدون تردید تاکید بر این ارزش اخلاقی بازی ۲ سر بُرد را برای مشتری و بنگاه رقم خواهد زد.

البته بی‌تردید، در کنار توجه به ارزش‌های اخلاقی، سیاست پولی و عملیات نظام بانکی باید منجر به ثبات‌بخشی به اقتصاد کلان برای رشد اقتصادی و مانع تداوم تورم شود که اگر این گونه عمل نشود بیشترین انحراف از اهداف شرع مقدس پدید می‌آید، همان گونه که در روایتی از پیامبر اسلام (ص) آمده است که، فقر انسان را در آستانه کفر قرار می‌دهد.

پایبندی به قول و قرارها در حوزه کسب و کار اولویت نخست است

کارشناس ارشد مرکز نوآوری بانک رفاه گفت: آنچه که در مضمون جایگاه وفای عهد، پراهمیت است و در واقع نتیجه نهایی از آن حاصل می‌شود این است که پایبندی به قول و قرارها موجب کسب نتایج ارزشمندی می‌شود که برای هر نهاد فعال در حوزه کسب و کار نیز ارجحیت و اهمیت دارد و در بسیاری امور اولویت نخست است.

محمدسعید شریفان ادامه داد: تحقق بانکداری اسلامی ارکان و الزاماتی دارد که پیش از پرداختن به دیگر جوانب عمومی‌تر و تخصصی تر، می‌توان به بخش‌های مغفول تری از آن نگاه نمود که یکی از آن‌ها همین جایگاه قول و قرارها در این نظام بانکداری است.

وی اظهار داشت: زمانی که در کسب و کار بانکداری اسلامی در مسیر بازاریابی و جذب و نگهداشت مشتریان قدم بر می‌داریم و همت می‌گماریم، بر اساس قرارهایی که با مشتری خود می‌گذاریم اقدام به تنظیم‌گری و تصمیم سازی می‌کنیم و توقع داریم مشتری ما بر آن‌ها پایبند بوده و در سوی دیگر نیز مشتری براساس این اعتماد به التزام به تعهد، خود را برای دریافت قول و قرارهایی که به او داده شده است محق دانسته و بر همین مبنا شروع به برنامه‌ریزی می‌کند.

شریفان یادآور شد: از سوی دیگر همه ساله توسط کارشناسان نظام بانکداری کشور برنامه‌هایی در قالب‌های سمینارها و کنفرانس‌های بانکداری اسلامی با هدف ترویج و گسترش آن و همچنین اعلان دست یافته‌های جدید در این زمینه اجرا می‌شود و بتازگی طرح‌های تسهیلاتی بانک‌ها با مضامین اسلامی‌تر و از طرفی تامین منابع پروژه‌های کشوری با استراتژی ابزار تامین مالی اسلامی مدرن به سرمایه گذاران بخش‌های مختلف اقتصادی پیشنهاد می‌شود.

کارشناس ارشد مرکز نوآوری بانک رفاه اضافه کرد: واحدهای نظارتی و سیاستگذاری در بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور نیز به طور مستمر بر نظارت و کنترل قوانین و مقررات مرتبط با آن مشغول هستند، ولی باید این سوال را مطرح کرد که آیا در مسیر درستی حرکت می‌کنیم؟ و آیا تمام این اقدامات در صورتی که به قول و قرارمان با مشتری به واقع عمل نکرده باشیم درست است؟

وی خاطرنشان کرد: بدون تردید وفای به عهد و الزام به قول و قرارها، ۲ مضمون و مولفه کلیدی‌تر برای تحقق نظام نامه بانکداری اسلامی است تا ضمن رعایت پایبندی به این مفهوم، بتوانیم اصول و قواعد اصولی‌تر و بنیادی‌تر را در مسیر حرکت خود روشن و شفاف نماییم و از ظرفیت‌های بانکداری اسلامی بهتر بهره‌مند شویم و شاهد رشد و شکوفایی کشور و رضایت مندی هرچه بیشتر مشتریان باشیم.

وی با اشاره به مصادیق کم رنگ شدن قول و قرارها در نظام بانکداری ایران گفت: سال‌ها برخی بانک ها، طرح‌های تسهیلاتی با شرط سپرده گذاری مشتریان و بعضا با مضامین اسلامی را ارایه دادند، ولی به دفعات دیده شد، با وجود سپرده گذاری مردم، بهنگام دریافت تسهیلات با بیان دلایلی مانند، مخالفت بانک مرکزی با نرخ تسهیلات اعطایی و یا نبود منابع، از اعطای وام سرباز زدند و یا با تغییر شرایط اولیه، وام‌های دیگری را به سپرده گذاران و متقاضیان تسهیلات پرداخت کردند که بطور معمول بازده کمتری برای مشتری و سود بیشتری برای بانک داشت.

شریفان تصریح کرد: از سوی دیگر، پایبندی دریافت کنندگان تسهیلات بانکی به الزام در پرداخت بموقع قسط تسهیلات در بسیاری ار موارد کمتر از گذشته شده است که بدون تردید تورم زیاد و رکورد اقتصادی در عدم پایبندی به قول و قرارهای مشتریان موثر است و سیستم بانکداری اسلامی باید با توجه ارزش و جایگاه قول و قرار در تحقق بانکداری اسلامی به تقویت داخلی و خارجی این ارزش اقتصادی از طریق تعیین دستورالعمل‌ها و فرهنگ سازی مبادرت کند.

دهم تا هفدهم شهریور هر سال بعنوان هفته بانکداری اسلامی نامگذاری شده است.

منبع: ایرنا